İÇERİK
• Boşanma
• Çocuk Velayeti Kararlarında Psikologların Amacı
• Psikologların Görüşlerini Etkileyen Temel Sebepler
• Psikologların Değerlendirme Yöntemleri
• Örnek Vaka ve Tartışma
BOŞANMA
- Boşanmanın hukuki tanımı nedir?
Boşanma sadece iki yetişkinin hukuki bir ayrılığı değil, aynı zamanda çocukların yaşamlarında büyük değişiklikler ve belirsizlikler yaratabilen bir süreçtir.
- Evlenmek kolayken boşanmak neden bu kadar zor?
Hem hukuki hem psikolojik sebepler var.
Hukuki boyut: Malların Paylaşımı
Psikolojik boyut: Velayet – Toplumsal Yapının Korunması
ÇOCUK VELAYETİ KARARLARINDA PSİKOLOGLARIN AMACI
Çocuk velayeti kararında psikologlar bazı amaçlara yönelik değrlendirme yaparlar. Nedir bu amaçlar?
1. Çocuğun İyilik Hali
Çocuğun boşanma sürecinden nasıl etkilendiği, duygusal ve psikolojik durumunu belirlemek, çocuğun ihtiyaç ve beklentilerini belirlemek psikologların amacıdır.
2. Aile İlişkilerinin Analizi
Çocuğun ebeveynleriyle ve diğer aile üyeleriyle olan ilişkilerini incelemek, onun ailedeki yeri ve önemini anlamak psikologların amacıdır.
3. Gelecek Planlarının Değerlendirilmesi
Ebeveynlerin çocuğun geleceği ile ilgili planlarını değerlendirmek psikologların amacıdır.
PSİKOLOGLARIN GÖRÜŞLERİNİ ETKİLEYEN TEMEL SEBEPLER
1. Ebeveynlerin Psikolojik Durumu
Ebeveynlerden birinin psikolojik sağlığı, çocuğun güvenliğini ve duygusal sağlığını doğrudan etkileyen bir faktör.
Ebeveynlerden birinin, depresyon, öfke patlamaları veya madde bağımlılığı gibi psikolojik sorunlar yaşaması, çocuk üzerinde etki yaratabilecek şeyler.
Psikologlar bu durumu gözlemleyerek çocuğun yararına olacak, güvenliğini koruyacak bir karar önerir.
- Bir ebeveynin depresyon yaşaması, güvenliği ya da bakımı açısından çocuğu nasıl etkileyebilir?
2. Çocuğun Duygusal Durumu
Çocuklar, boşanmayı bir kayıp olarak görebilir, ebeveynlerini göremeyeceği için korkabilir, suçluluk duygusu hissedebilirler.
Özellikle küçük çocuklar, ebeveynlerinden ayrılmak istemezler, bu durum anne-babaya karşı olan güven duygusunu sarsar.
Psikologlar bu durumda çocukların duygusal ihtiyacına yönelik karar önerir.
3. Ebeveynlerin Çocukla İletişimi
Psikologlar, iki ebeveynin de çocuklarıyla sağlıklı iletişim kurma becerisini inceler.
- Peki, bir ebeveynin çocukla iletişimde daha başarılı olduğunu nasıl anlarsınız?
Çocuğun duygularını dinliyorsa, duygu ve düşüncelerini anlatması için teşvik ediyorsa, destekleyici ve güven verici bir dille konuşuyorsa, suçlayıcı ve kıyaslayıcı konuşmuyorsa iletişimde başarılıdır diyebiliriz.
4. Ebeveynler Arasındaki İletişim ve İşbirliği
Psikologlar, ebeveynlerin çocuk için uygun kararlar alıp almadığını, çatışma içinde olup olmadıklarını değerlendirir.
Örneğin, anne-baba sürekli çatışma içinde olabiliyor. Bir ebeveyn diğerini kötülüyor çocuğa, onu dolduruyor.
Psikologların amacı neydi? Çocuğun iyilik haline göre karar önermekti. Bu durum çocuğun iyilik haline uygun mu? Psikologlar genelde bu durumda aileye psikolojik destek önerir.
5. Çocuğun Tercihi ve Duygusal İhtiyaçları
Çocukların, özellikle ergenlik döneminde olanların, kiminle kalmak istediğini ifade etmeleri önemli. Velayet değerlendirmesi için çocuğun tercihi kritik bir öneme de sahiptir.
Tabi psikologlar bu tercihi koşulsuz şartsız kabul ediyor mu? Hayır, bu tercihin çocuk için yararlılığını değerlendirmek için psikolojik testler ve görüşmeler yaparlar.
6. Çocuğun Güvenliği
Psikologlar hangi ebeveynin bakım vermeye uygun olduğunu değerlendirirken çocuğun güvenliğini de göz önünde bulundururlar.
Bu güvenlik, çocuğun fiziksel ve duygusal sağlığını koruyacak bir ortamda büyümesi anlamına gelir.
Duygusal ihmal ya da fiziksel şiddet uygulayan ebeveyn olması değerlendirmede önemli bir etkiye sahiptir.
PSİKOLOGLARIN DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ
Psikologlar, boşanma ve velayet sürecindeki çocukların psikolojik durumlarını daha iyi anlayabilmek için çeşitli testler, gözlemler ve görüşmeler kullanır.
Çocuğa uygulanan testler; çocuğun duygusal durumu, güven duygusu, ebeveynlerle ilişkileri hakkında bilgi verir.
Ebeveyne uygulanan testler; bakıma uygunluğu hakkında bilgi verir. (ör: depresyon testi)
VAKA ÇALIŞMASI
Bir çocuğun velayet durumu için rapor hazırlanması gerekiyor.
DURUM: Anne depresyon tedavisi görmekte, babanın ise iş seyahatleri nedeniyle çocukla az vakit geçirmesi söz konusu. Çocuğun duygusal durumu karışık, anneye karşı büyük bir güven duygusu var, ancak babasına karşı duyduğu sevgi azalmakta.
- Bu durumda psikolog ne tür bir değerlendirme yapar? Hangi ebeveynin daha uygun olduğu nasıl belirlenir?
- Ebeveynlerin Sağlık Durumu
Psikolog, annenin depresyon tedavisini göz önünde bulundurarak, çocuğun bakımını sağlayabilecek psikolojik sağlamlığa sahip olup olmadığını değerlendirir.
Depresyonu olan ebeveynin çocuğun duygusal ihtiyaçlarını karşılamada zorlanabileceğini konuşmuştuk. Bu da göz önünde bulundurulur.
- Çocuğun Tercihi ve Bağ Kurma Durumu
Çocuğun tercihi ve duygusal bağlılık durumu değerlendirilir.
Hangi ebeveyne güçlü bir bağ kurmuşsa onunla kalması önerilir, ancak diğer ebeveyn ile de düzenli olarak görüşme sağlanabilir. (Kişisel İlişki)
- İletişim ve İşbirliği
Çocuğun her iki ebeveyniyle de sağlıklı bir ilişki sürdürebilmesi için, baba ile annede işbirliği sağlanmalı.
- Müdahale Önerisi
Ebeveynlere psikolojik destek ve danışmanlık sunulabilir.
Anneye yönelik depresyon tedavisi devam ederken; çocukla daha fazla vakit geçirmeyi kabul ederse babaya da rehberlik sağlanabilir.
KİŞİSEL İLİŞKİ KURULMASI KARARI
Özellikle erken yaşlardaki çocukların ebeveynleriyle kuracakları kişisel ilişki daha sonra yerine konamamaktadır.
Bu nedenle boşanma sırasında kusurlu eşe karşı dahi kişisel ilişki kurulmasına yönelik kararlar verilmektedir.
Kusurun boyutunun kabul edilemez olduğu safhaya kadar kişisel ilişki kurulması tercih sebebi olarak görülmektedir.
Bu noktada örneğin alkolik eşin alkolik olduğunun açık tespiti talep edilebilmektedir. Ancak bu tespitten sonra kişisel ilişki kurulması genellikle engellenir.
- Kişisel İlişki kurulması talebinin reddedildiği bir vakanız oldu mu? Olduysa ne oldu da reddedildi? Karşı tarafın dezavantajlı durumu neydi?
Psikolojik Danışman
Hurigül GÜNDOĞDU
